Επειδή οι αστέρες δεν διανέμονται ομοιόμορφα στον ουρανό, τόσο ως προς την λαμπρότητα όσο και ως προς το πλήθος τους, εις τρόπον ώστε είναι μεν περιοχές της ουρανίου σφαίρας να παρουσιάζονται κατάστικτοι, ενώ αντιθέτως άλλες είναι λίαν πτωχές σε αστέρες επειδή δε συγχρόνως αυτή η διανομή των προσδίδει στις διάφορες ομάδες των άστρων κατά το μάλλον ή ήττον καθορισμένες μορφές, ώστε με τη βοήθεια της φαντασίας, είναι δυνατόν στις ομάδες αυτές να δει κανείς μορφές αντικειμένων ή και ζώων και ανθρώπων από της αρχαιότητας ακόμη, κάθε μια από αυτές τις ομάδες καθορίζονταν δια του όρου αστερισμός, ενώ συγχρόνως καθένας από τους αστερισμούς ελάμβανε και ίδιον όνομα αναλόγως μορφής του. Έτσι, ο ουρανός κατέστη αληθές ζωολογικό πάνθεον περιλαμβάνον λέοντες, άρκτους, ιχθύς, ίππους και κύνες, αλλά και συγχρόνως σκευοφυλάκιο στο οποίο ανευρίσκομε στεφάνους, μία λύρα και ένα βέλος, ένα ζυγό αλλά και μία αντλία, ακόμη και ένα τεράστιο πλοίο την Αργώ, συνοδευομένη από ευάριθμους ήρωες της Ελληνικής Μυθολογίας από τον Ηρακλή και τον Κένταυρο και όλα τα πρόσωπα τα σχετιζόμενα με τις περιπέτειες του Περσέως, την Ανδρομέδα και την Κασσιόπη μετά του Κηφέως και του Πήγασου, εδώ δεν απουσιάζει μήδ’ αυτό το Γοργόνιο. Βέβαιον είναι ότι μερικοί αστερισμοί ομοιάζουν καταπληκτικά προς τα αντικείμενα των οποίων τα ονόματα φέρουν. Έτσι, οι αστερισμοί του Στεφάνου και Νοτίου Σταυρού, του ποταμού Ηριδανού ακόμη δε και του Σκορπιού παρουσιάζουν σημαντική αναλογία προς τα εικονιζόμενα. Υπάρχουν όμως και αστερισμοί – τούτο συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις – όπου κανείς πρέπει να εξαντλήσει πολλή προσπάθεια χωρίς τελικά να δυνηθεί όπως αναγνωρίσει τα παριστάμενα πράγματα.
Πότε εισήχθησαν οι αστερισμοί και το ονοματολόγιό τους δεν είναι εύκολο να καθοριστεί. Το βέβαιο είναι ότι πολλών εξ αυτών τα ονόματα αναφέρει ο Όμηρος και ο Ησίοδος αλλά και από τους Αιγυπτίους γίνεται χρήση ακόμη. Εις τον Ιώβ της Π. Διαθήκης ανευρίσκομε τον Ωρίωνα, την Άρκτο και τις Πλειάδες ενώ κατά τη μαρτυρία Κλήμεντα του Αλεξανδρέως η διαίρεση των αστέρων σε αστερισμούς γίνηκε υπό του Κενταύρου Χείρωνα δια να διευκολυνθεί ο πλους των αργοναυτών. Είναι σίγουρο, ότι η χρήση των αστερισμών κατέστησε πάρα πολύ ευχερή την ανάπτυξη της ναυσιπλοΐας κατά την αρχαιότητα και ειδικά, οι Φοίνικες θαλασσοπόροι ήσαν πεπειραμένοι εις την ουρανογραφία. Είναι όμως εξ ίσου βέβαιο σήμερα, ότι 3000 έτη τουλάχιστον προ Χριστού γίνηκε ίσως η πρώτη κατάταξη των αστέρων εις αστερισμούς από τους λαούς που κατοικούσαν πλησίον του Ευφράτη. Πάντως τα χρησιμοποιούμενα σήμερα ονόματα των αστερισμών έχουν την αρχή τους στην Ελληνική Μυθολογία. Γνωρίζομε ότι ο Εύδοξος ο Κνίδιος στα «Φαινόμενα και Διοσημία» όχι μόνο περιγράφει τους αστερισμούς αλλά και δίνει οδηγίες προς τους γεωργούς, τους ποιμένες και ναυτιλλόμενους για την πρακτική χρησιμοποίηση των αστερισμών. Το σύγγραμμα τούτο δεν διεσώθη. Όμως στιχούργησε αυτό ο Άρατος και ο Ίππαρχος ακολούθως σχολίασε αυτό, μερικώς στηρίχθηκε εις το ποίημα του Άρατου δια να κληροδοτήσει σε μας σήμερα, το θεμέλιο της ουρανογραφίας, δηλαδή την περιγραφή των αστερισμών, την οποία περιέλαβε λεπτομερώς ο Κλαύδιος Πτολεμαίος εις τα Ζ΄ και Η΄ κεφάλαια της Μαθηματικής Συντάξεως, της κληθείσης μετέπειτα «Αλμαγέστης». Και το έργο τούτο του Ίππαρχου διασωθέν υπό του Πτολεμαίου αποτελεί μέχρι σήμερα τον μνημειώδη και μέλλοντα να ζήσει αιώνια οδηγό δια την αναγνώριση των αστερισμών και την εξοικείωσή μας στην όψη ουρανού. Έτσι, οι αστερισμοί φέρουν μέχρι σήμερα τις ονομασίες τις οποίες αναφέρουν οι Ίππαρχος και Πτολεμαίος, ελληνικές ονομασίες, συνδεόμενες με την Ελληνική Μυθολογία και Προϊστορία ενώ συγχρόνως οι αστέρες διακρίνονται και καθορίζονται από της εποχής του Μπάγιερ δια των γραμμάτων του Ελληνικού αλφαβήτου εις τρόπον ώστε μέχρι σήμερα, οι αστρονόμοι όλων των κρατών και όλων των εθνοτήτων να εκμανθάνουν το ελληνικό αλφάβητο, κατά την πρώτη τους μύηση στην αστρονομία.
Ο κατάλογος αυτός του Πτολεμαίου περιλαμβάνει 48 στο σύνολο αστερισμούς, ήτοι 21 βόρειους, 12 του ζωδιακού και 15 νοτίους, με σύνολο αριθμημένων 944 αστέρων, 95 «αμορφώτους» μη ανήκοντες σε κανένα αστερισμό, καθώς και 18 άλλα αντικείμενα; (νεφελοειδείς και συστροφές αστέρων). Έκτοτε ο Αλ Σουφί ανασυνέταξε τον κατάλογο των αστέρων και αστερισμών του Πτολεμαίου και Ιππάρχου, ενώ μετέπειτα γίνηκε επανασύνταξη του έργου τούτου με μικρές προσθήκες. Το 1608 μΧ είναι το έτος από του οποίου άρχεται η συμπλήρωση του έργου του Πτολεμαίου δια της εισαγωγής και άλλων αστερισμών, για να περιληφθούν σε αυτούς οι αστέρες οι μη ανήκοντες εις τους αστερισμούς του Ιππάρχου.
Έτσι, ο Τύχων Βράχιος χρησιμοποίησε τον αστερισμό της Κόμης της Βερενίκης, περιλαμβάνοντας εις αυτόν τους «αμαυρούς του Πλοκάμου» του Πτολεμαίου,  ενώ το 1609 ο Μπάγιερ εισάγει το ελληνικό αλφάβητο δια τον καθορισμό των αστέρων κάθε αστερισμού.

Ο Μπάγιερ χαρακτήρισε με το γράμμα α τον λαμπρότερο αστέρα καθενός αστερισμού, με το γράμμα β τον αμέσως επόμενο κοκ. Αν σε περίπτωση περιλαμβανόταν περισσότεροι των 24 αστέρων έκανε στη συνέχεια χρήση των λατινικών γραμμάτων του λατινικού αλφαβήτου.
Έτσι, η σειρά των γραμμάτων δεικνύει μέχρι σήμερα κατά προσέγγιση τη σειρά των αστέρων εκάστου αστερισμού, αναλόγως της λαμπρότητάς του. Ωστόσο, περί τους 30 αστέρες διατήρησαν το ίδιον όνομα αυτών, ελληνικής ή αραβικής προέλευσης. Έτσι, ο α του αστερισμού των Διδύμων καλείται επίσης και Κάστωρ, ενώ ο β ονομάζεται Πολυδεύκης. Ο α της Λύρας λέγεται Βέγας και ο α του Στεφάνου, Βασιλίσκος κ.ο.κ. Στους μετέπειτα χρόνους εισήχθησαν από διαφόρους αστρονόμους και νέοι αστερισμοί, στους οποίους περιελήφθησαν οι αστέρες του νοτίου Ημισφαιρίου κυρίως.
Έτσι, σήμερα ο συνολικός αριθμός των αστερισμών ανέρχεται σε 88.
Οι αστερισμοί αυτοί γίνηκαν παραδεκτοί διεθνώς από τους αστρονόμους και καθορίστηκε διεθνή ονομασία εκάστου εξ αυτών, ως και το σύμβολο καθενός αστερισμού περιέχον πάντοτε τρία των γραμμάτων από το διεθνές όνομα του αστερισμού, καταλλήλως καθορισθέντα ώστε να αποφεύγεται σύγχυση μεταξύ των αστερισμών των που έχουν παρεμφερές όνομα.
Υπάρχουν επίσης μερικά αθροίσματα αστέρων τα οποία ναι μεν ανήκουν σε διάφορους των παραδεδεγμένων αστερισμών αλλά τα οποία ανέκαθεν καθοριζόταν δι’ ίδίων ονομάτων χρησιμοποιουμένων και μέχρι σήμερα, τόσο από το λαό, όσο και από τους αστρονόμους.

Τα αθροίσματα αυτά των αστέρων είναι τα ακόλουθα: Πλειάδες (κοινώς Πούλια) στον αστερισμό του Ταύρου, Υάδες του Ταύρου ομοίως, Φάτνη εις τον Καρκίνο, Γοργόνιο του Περσέως, Ρόπαλο του Ηρακλέους, Αιγίδια του Όφεως, Ζώνη του Ωρίωνος, Ξίφος του Ωρίωνος, Δορά του Ωρίωνος, Καλλόροβον του Ωρίωνος.
Από όλους τους αστερισμούς, μόνο 69 μπορούμε να δούμε στην Ελλάδα και από αυτούς πάλι μέρος μόνο των πολύ νοτίων. Συνήθως για την ανεύρεση χρησιμοποιούμε σαν αφετηρία ένα γνωστό αστερισμό πχ της Μεγάλης Άρκτου, που είναι και αειφανής αλλά και αποτελείται από λαμπρούς αστέρες.
Στην περίπτωση που κάποιος δεν γνωρίζει που είναι αυτός ο αστερισμός, δεν έχει παρά να στραφεί προς Βορρά και εύκολα θα αναγνωρίσει τους λαμπρούς επτά αστέρες από τους οποίους αποτελείται.
Μετά την ανάγνωση τούτου η ανεύρεση των υπολοίπων είναι εύκολη, υποβοηθάει δε σε αυτό η γραμμοδαισία, δηλαδή η συνένωση με ευθείες γραμμές των αστέρων της Άρκτου στην προέκταση των οποίων και σε καθορισμένη απόσταση θα ευρίσκεται ο υπό αναζήτηση αστερισμός.
Αυτός θα είναι είτε ολόκληρος, είτε θα υπάρχει ορισμένος λαμπρός αστέρας αυτού.
Ακολουθεί χάρτης με τους αστερισμούς γύρω από το Βόρειο Πόλο με το ιδιαίτερο εκείονο τμήμα, από το οποίο με τη γραμμοδαισίαα και με αφετηρία την Μεγάλη Άρκτο μπορεί να γίνει ευχερής αναγνώριση των κυριοτέρων.
 

Διαχωρισμός των Αστερισμών

Α. Βόρειοι Αστερισμοί αειφανείς στην Ελλάδα: 1. Μεγάλη Άρκτος 2. Μικρά Άρκτος 3. Κασσιόπη 4. Κηφεύς 5. Δράκων 6. Καμηλοπάρδαλις.
Β. Βόρειοι Αστερισμοί ανατέλλοντες και δύοντες στην Ελλάδα: 7. Ανδρομέδα, 8. Τρίγωνο ή Δελτωτόν 9. Περσεύς 10. Ηνίοχος 11. Λύγξ 12.Μικρός Λέων 13. Κύνες Θηρευτικοί 14. Κόμη της Βερενίκης 15. Βοώτης 16. Βόρειος Στέφανος 17. Ηρακλής 18. Όφις 19. Οφιούχος 20. Ασπίς (Σοβιέσκη) ή Θυρεός 21. Λύρα 22. Κύκνος ή Όρνις 23. Βέλος ή Οϊστός 24. Αετός 25. Αλώπηξ 26. Δελφίνι 27. Ιππάριον ή Ίππου προτομή 28. Σαύρα 29. Πήγασος ή Ίππος.
Γ. Αστερισμοί του Ζωδιακού Κύκλου: 30. Κριός 31. Ταύρος 32. Δίδυμοι 33. Καρκίνος 34. Λέων 35. Παρθένος 36. Ζυγός 37. Σκορπιός 38. Τοξότης 39. Αιγόκερως 40. Υδροχόος 41. Ιχθύς
Δ. Νότιοι αστερισμοί ανατέλλοντες και δύοντες στην Ελλάδα: 42. Κήτος ή Φάλαινα 43. Ηριδανός ή Ποταμός 44. Ωρίων 45. Λαγωός 46. Περιστερά 47. Κύων (Μέγας) 48. Προκύων ή Μικρός Κύων 49. Τρόπις (Αργούς) 50. Πρύμνα (Αργούς) 51. Ιστία (Αργούς) 52. Ύδρα 53. Κρατήρ 54. Κόραξ 55. Κένταυρος 56. Θηρίον ή Λύκος 57. Θυμιατήριον ή Βωμός 58. Νότιος Στέφανος 59. Νότιος Ιχθύς 60. Γλύπτης 61. Φοίνιξ 62. Κάμινος 63. Μονόκερως 64. Πυξίς 65. Αντλία ή Πνευματική Μηχανή 66. Εξάς 67. Γνώμων 68. Μικροσκόπιον 69. Γερανός
Ε. Νότιοι αστερισμοί αφανείς για την Ελλάδα: 70. Τουκάνα 71. Ωρολόγιον 72. Γλυφείον 73. Ύδρος ή Νότιος Όφις 74. Δίκτυον 75. Δοράς ή Ξιφίας 76. Οκρίβας ή Ζωγράφος 77. Τράπεζα 78. Ιπτάμενος Ιχθύς 79. Χαμαιλέων 80. Διαβήτης 81. Μυΐα 82. Νότιος Σταυρός 83. Πτηνόν 84. Νότιον Τρίγωνον 85. Οκτάς 86. Ταώς 87. Τηλεσκόπιον 88. Ινδός

Οι αστερισμοί και οι αστέρες τους, στις Εποχές του Έτους.
Ο Ορίζοντας έχει Γεωγραφικό Πλάτος 40ο Βόρεια

 

Οι αστερισμοί του Χειμώνα ( 20 Ιανουαρίου ως 20 Απριλίου) είναι 12 με Ορθή Αναφορά από 6 ως 12 ώρες.  Οι αστερισμοί είναι σε αλφαβητική σειρά, σύμφωνα με τα Ελληνικά Ονόματα..
Δίδυμοι  (Gemini)
Εξάς (Sextans)
Καρκίνος  (Cancer)
Κρατήρ  (Crater)
Κύων Μέγας  (Canis Major)
Κύων Μικρός ή Προκύων  (Canis Minor)
Λέων  (Leo)
Λέων Μικρός  (Leo Minor)
Λυγξ  (Lynx)
Μονόκερως  (Monoceros)
Ύδρα  (Hydra)
Ωρίων  (Orion)

 


Οι αστερισμοί της Άνοιξης ( 20 Απριλίου ως  22 Ιουλίου) είναι 14 με Ορθή Αναφορά από 12 ως 18 ώρες.

Άρκτος Μεγάλη (Ursa Major)
Άρκτος Μικρή (Ursa Minor)
Βοώτης(Bootes)
Δράκων (Draco)
Ζυγός (Libra)
Ηρακλής (Hercules)
Κόμη της Βερενίκης (Coma Berenices)
Κόραξ (Corvus)
Κύνες Θηρευτικοί (Canes Venatici)
Λύκος ή Θηρίον (Lupus)
Οφιούχος (Ophiuchus)
Όφις (Serpens)
Παρθένος (Virgo)
Σκορπιός (Scorpius)

Οι αστερισμοί του Θέρους ( 22 Ιουλίου ως  22 Οκτωβρίου) είναι 17 με Ορθή Αναφορά από 18 ως 0 ώρες.
Αετός   (Aquila)
Αιγόκερως  (Capricornus)
Αλώπηξ  (Vulpecula)
Ασπίς
[Σοβιέσκη] ή Θυρεός  (Scutum)
Βέλος ή Οϊστός  (Sagitta)
Δελφίνι  (Delphinus)
Ιππάριον ή Ίππου προτομή  (Equuleus)
Ιχθύς Νότιος  (Piscis Austrinus)
Κηφεύς  (Cepheus)
Κύκνος ή Όρνις  (Cygnus)
Λύρα  (Lyra)
Πήγασος ή Ίππος  (Pegasus)
Σαύρα  (Lacerta)
Στέφανος Βόρειος  (Corona Borealis)
Στέφανος Νότιος  (Corona Australis)
Τοξότης  (Sagittarius)
Υδροχόος  (Aquarius)

Οι αστερισμοί του Φθινοπώρου ( 22 Οκτωβρίου ως  20 Ιανουαρίου) είναι 13 με Ορθή Αναφορά από 0 ως 6 ώρες.
Ανδρομέδα (Andromeda)
Γλύπτης (Sculptor)
Ηνίοχος (Auriga)
Ηριδανός ή Ποταμός (Eridanus)
Ιχθύς (Pisces)
Καμηλοπάρδαλις (Camelopardalis)
Κασσιόπη (Cassiopeia)
Κήτος ή Φάλαινα (Cetus)
Κριός (Aries)
Λαγωός (Lepus)
Περσεύς (Perseus)
Ταύρος (Taurus)
Τρίγωνο ή Δελτωτόν (Triangulum)

Οι υπόλοιποι αστερισμοί είναι:

Αντλία ή Πνευματική Μηχανή  (Antlia),
Βωμός  ή Θυμιατήριον  (Ara),
Γερανός  (Grus),
Γλυφείον  (Caelum),
Γνώμων  (Norma),
Διαβήτης  (Circinus),
Δίκτυον  (Reticulum),
Δοράς ή Ξιφίας  (Dorado),
Ινδός  (Indus).
Ιπτάμενος Ιχθύς  (Volans),
Ιστία της Αργούς  (Vela),
Κάμινος  (Formax),
Κένταυρος  (Centaurus),
Μικροσκόπιον (Microscopium)
Μυΐα  (Musca),
Νότιον Τρίγωνον  (Tiangulum Australe),
Νότιος Σταυρός  (Crux),
Οκρίβας ή Ζωγράφος   (Pictor),
Οκτάς  (Octans),
Περιστερά  (Columba),
Πρύμνα της Αργούς  (Puppis),
Πτηνόν  (Apus),
Πυξίς  (Pyxis),
Ταώς  (Pavo),
Τηλεσκόπιον  (Telescopium),
Τουκάνα  (Tucana),
Τράπεζα  (Mensa),
Τρόπις της Αργούς  (Carina),
Ύδρος ή Νότιος Όφις  (Hydrus),
Φοίνιξ  (Phoenix),
Χαμαιλέων  (Chamaeleon),
Ωρολόγιον  (Herologium),

 

nooriya blogger facebook pinterest